Stafleden: soms overbodig, toch nodig

Wanneer je de kinderen in Sudbury Valley urenlang buiten ziet spelen, op de schommels, fietsend, rennend, wanneer je door de centrale zitruimte stapt waar voortdurend groepjes jongeren in geanimeerde gesprekken hun kijk op 1001 onderwerpen bijstellen, dan weet je het wel: jonge mensen kunnen perfect opgroeien zonder dat ze de hele tijd omkaderd en omringd worden door volwassenen. Stafleden zijn erg betrokken, maar vaak zijn ze ook een flink stuk van de schooldag afwezig in het leven van een kind. Omdat het volledig opgaat in spel met andere kinderen waarbij een volwassene in de weg zou lopen of de boel overnemen. Omdat het alleen en in gedachten verzonken over de grasvelden slentert en geen gezelschap hoeft.
Voor volwassenen die gewend zijn om te sturen, begeleiden en stimuleren is dit onthutsend, frustrerend, confronterend. Maar het is wel zo. Volwassenen nemen in Sudbury Valley enerzijds een belangrijke rol op zich als rolmodellen en bewakers van het schoolconcept. In de School Meeting en het Juridisch Comite bijvoorbeeld merk je dat stafleden niet de leiding op zich nemen, maar wel aan een soort procesbewaking doen. Dikwijls zijn het hun kritische vragen en opmerkingen die voor een sfeer van alertheid en reflectie zorgen.
Anderzijds stellen ze zich bescheiden op. 'Hoe ze leren lezen? We weten het niet', zegt 1 van de stafleden. Eigenlijk onderscheidt Sudbury-onderwijs zich op dit punt van het gros van de methodescholen. Meestal wordt er in methode-onderwijs uitgegaan van een visie op leren die erin bestaat dat we precies weten hoe kinderen leren, wat ze wanneer behoren te leren en welke methodieken en materiaal gebruikt moeten worden om dit te stimuleren. Sudbury-onderwijs gaat uit van de gedachte dat we niet weten hoe een kind leert en wat het moet leren, en dat het kind dit zelf bewust of onbewust weet. Sudbury kan je daarom misschien de methodeschool zonder methode noemen. Durven vertrekken van niet-weten in een tijd waarin voor alles liefst harde wetenschappelijke bewijzen op tafel komen wil je ernstig genomen worden, vergt veel moed. Gelukkig vormen de rijpheid van de adolescenten die deze school buitenstappen en de succesvolle levens die de meesten elk op hun manier leiden, het wandelende bewijs.