Grote meneer over onderwijzen en leren

Het is altijd leuk als je merkt dat je eigen gedachten, visie, overtuigingen gedeeld worden. Zeker als de manier waarop je de dingen ziet niet bepaald mainstream kan genoemd worden. En al helemaal wanneer de persoon die verwoordt wat jij ook ervaart en denkt:
- niet tot het kleine wereldje behoort van gelijkgestemden waarin je zelf vertoeft
- geldt als een autoriteit op één of ander gebied
- jouw overtuigingen van vandaag al decennia geleden haarscherp heeft neergeschreven.
Wat mezelf betreft is dat het geval met Carl Rogers, Amerikaans psycholoog, psychotherapeut, docent en grondlegger van de client-centered therapie. Hoedje af voor de authentieke manier waarop hij zijn overtuigingen over psychologie, mens worden, leren, baseert op een persoonlijk levenslang leerproces en zonder enige schroom om van een eventueel academisch voetstuk te vallen die diepste overtuigingen deelt.
Maar, laat ik Rogers maar voor zichzelf laten spreken. De citaten komen uit 'Mens worden: een visie op persoonlijke groei'. Ook 'Leren in vrijheid' van zijn hand is erg de moeite waard. Allebei bijna 50 (!) jaar geleden gepubliceerd.


'Ik heb de indruk dat alles wat aan een ander onderwezen kan worden van betrekkelijk weinig belang is en weinig of geen invloed van betekenis op het gedrag heeft.'

'Ik word me er steeds meer van bewust dat ik alleen maar belang stel in een vorm van leren die een beduidende invloed heeft op het gedrag.'

'Ik heb het gevoel gekregen dat het enige wat men werkelijk leert en wat het gedrag beduidend beïnvloedt, datgene is wat men zelf ontdekt en wat men zichzelf eigen maakt. Dergelijke zelf-ontdekte verworvenheden, waarheden die men zich persoonlijk eigen gemaakt heeft en die men in zijn ervaring opgenomen heeft, kunnen niet rechtstreeks aan een ander meegedeeld worden. Zodra iemand een dergelijke ervaring rechtstreeks probeert mee te delen, vaak met een heel natuurlijk enthousiasme, wordt dat onderwijzen en zijn de resultaten onbelangrijk.'

'Als een gevolg van het bovenstaande word ik me ervan bewust dat ik er geen belangstelling meer voor heb leraar te zijn.'

'Wanneer ik nog een enkele keer probeer te onderwijzen, dan schrik ik vooral van de gevolgen wanneer dat onderwijs werkelijk schijnt aan te slaan. Als dat namelijk het geval is, ontdek ik dat de resultaten meestal schade aanrichten. Het leidt ertoe dat de student zijn eigen ervaring gaat wantrouwen en dat het echt zinvolle leren belemmerd wordt. Vandaar dat ik tot de overtuiging ben gekomen dat de resultaten van onderwijs of onbelangrijk of schadelijk zijn.'

'Als gevolg daarvan word ik me ervan bewust dat het me alleen maar belang inboezemt iemand te zijn die zelf iets leert, die dan bij voorkeur dingen leert te begrijpen die er werkelijk toe doen, dingen die een zinvolle invloed hebben op mijn eigen gedrag.'

'Ik vind leren erg de moeite waard, in groepen, in een relatie met een enkeling zoals bij een therapie, of in mijn eentje.

[...] wanneer de ervaringen van anderen net eender waren als de mijne en wanneer die anderen daarin soortgelijke betekenissen ontdekt hadden als ik, dan zou dit een heleboel gevolgen hebben:
Een dergelijke ervaring zou inhouden dat we het onderwijs moeten afschaffen. De mensen zouden wel vrijwillig bij elkaar komen als zij iets wilden leren.
We zouden examens moeten afschaffen. Die meten alleen maar de onbelangrijke vorm van leren.
Het zou ook inhouden dat we het cijfers geven en het klassikale schoolsysteem om dezelfde reden moesten afschaffen.
We zouden academische titels en dergelijke als competentiemaat moeten afschaffen, gedeeltelijk om dezelfde reden. Een andere reden is dat een diploma een eindpunt of afsluiting van iets markeert, terwijl iemand die echt wil leren en studeren alleen maar belang stelt in het voortgaande leerproces.
Het zou betekenen dat we het vastleggen van definitieve wetenschappelijke conclusies moesten afschaffen omdat we zouden beseffen dat niemand iets van betekenis uit dode conclusies leert.'