Vergader-marathon

Nog zoiets: in een Sudbury-school weet je nooit van tevoren wat de dag zal brengen. Mij bracht-ie vandaag de ene vergadering na de andere.

Vergadering 1 was het obligate Juridisch Comite. Dat begint stilaan te wennen, behalve dan de voedingswaren die er elke dag worden binnengebracht: na de paaskuikentjes van suiker van gisteren waren het vandaag warme kaassandwiches met augurken em chips erbij die de 'Music Corporation' verkocht om geld in te zamelen. In de school zijn allerlei Corporations actief, dit zijn groepen van studenten en stafleden die eenzelfde interesse delen, regels opstellen over het gebruik van materiaal en ruimtes die verbonden zijn aan die interesse en geld inzamelen of aan de School Meeting vragen om nieuw materiaal te kopen en activiteiten te organiseren. De Music Corporation doet elke week aan fundraising, muziekinstrumenten kosten handenvol geld en de school heeft op dit vlak faciliteiten om u tegen te zeggen: een kleine opnamestudio en een repetitieruimte die volledig geluiddicht zijn gemaakt, een groot drumstel, elektrische en akoestische gitaren, kleinere percussie-instrumenten enz. Dit is het mekka van een aantal door muziek gebeten tieners en ook jongere kinderen en een staflid. Ze schrijven zelf liedjes, maken opnames en geven af en toe optredens voor de school en de ouders.

Vergadering 2: de School Meeting, die vandaag door een 40-tal studenten en stafleden werd bijgewoond. Na de uitzonderlijke Meeting eerder op de week keek ik uit naar het vervolg van de diefstalaffaire. Zou er besloten worden dat bij een nieuw geval van diefstal van een bijzonder waardevol voorwerp het mogelijk zou zijn dat een Comite van studenten en stafleden de persoonlijke bezittingen van leden van de schoolgemeenschap zou kunnen doorzoeken om de zaak zo snel mogelijk op te lossen zonder tussenkomst van de politie? Ik verwachtte dat er een grote opkomst zou zijn voor dit punt en dat het een flinke discussie zou vergen voor het tot stemming zou komen. Verrassend genoeg bleek dat niet het geval. De vergadering liep al op haar eind toen het punt behandeld werd, het aantal deelnemers was flink uitgedund ten opzichte van het begin en het punt werd zonder dat er nog veel nieuwe argumenten aangebracht werden, goedgekeurd. Iedereen leek zich erbij neer te leggen dat enige persoonlijke vrijheid opgeven en in een uitzonderlijk geval door een medestudent of staflid gefouilleerd worden ruimschoots te verkiezen is boven een politie-interventie op school.
Waar kroop dan wel alle tijd in van deze 2 en een half uur durende bijeenkomst? Tot mijn verrassing werd het grootste deel opgesoupeerd door het wekelijkse verslag van het Juridisch Comite en zaken die ermee samenhingen. Ik kwam tot de vaststelling dat dit geenszins een formaliteit is. Zoals ik gisteren al aangaf kan de Schoolbijeenkomst beslissingen van het Comite in vraag stellen en dat gebeurde ook effectief. Een staflid vond dat het ongehoord was dat de jongen die een meisje herhaaldelijk met grove seksistische opmerkingen lastiggevallen had - een zaak die ik gisteren vermeldde - er zo licht vanaf kwam. Na heel wat discussie draaide het erop uit dat de jongen voor onbepaalde tijd geschorst werd. Schorsing - voor een dag, enkele dagen, onbepaalde tijd, soms zelfs tot het einde van het schooljaar - is in Sudbury-scholen een veel gebruikte manier om een lid van de schoolgemeenschap duidelijk te maken: 'dit is een brug te ver, als je je op deze manier gedraagt, kan je geen deel uitmaken van de gemeenschap, maak gebruik van de tijd die we je opleggen om na te denken of je echt voor deze school kiest en kom ons dan vertellen hoe je het denkt aan te pakken'. Voor een geschorste student kan terugkomen is er een gesprek met ouders en student nodig, dat wordt geleid door een staflid en een oudere student. Bovendien moet de student in sommige gevallen ook zijn of haar terugkeer bepleiten bij de School Meeting.
Wat mij in deze vergadering trof is de enorme zorg en betrokkenheid om zowel het welzijn en voortbestaan van de gemeenschap als het welzijn en de ontwikkeling van de student. De opmerkingen die mensen hadden over de door het JC opgelegde sancties leken totaal niet ingegeven door de behoefte om iemand zwaar te straffen of door een soort wraakzucht, wel door de bekommernis dat de school een veilige en aangename plek zou blijven en de student in kwestie zou leren wat aanvaardbaar gedrag is in een gemeenschap. Dit bleek uit allerlei dingen: wanneer een sanctie te licht werd bevonden, deden telkens verschillende mensen een voorstel voor een alternatief en omkleedden dat zorgvuldig met argumenten; er werd ernstig nagedacht over wie de beste keuze zou zijn uit de stafleden en de studenten om het terugkeergesprek na schorsing te leiden. Voor de grofgebekte student werd het bijvoorbeeld belangrijk gevonden dat er een oudere studente bij dit gesprek zou zijn.
Het punt dat mij in dit opzicht het meest van al bijblijft is dat van een jongen, prille tiener, die na een terugkeergesprek na schorsing voor onbepaalde duur de toestemming vroeg aan de School Meeting om opnieuw deel te kunnen uitmaken van de schoolgemeenschap. De jongen nam vooraan plaats naast de Voorzitter en kon door alle deelnemers bevraagd worden over zijn motivatie om terug te keren. Al snel werd duidelijk uit de vage antwoorden die hij gaf dat hij niet echt tot inkeer was gekomen over zijn gedrag en al een hele tijd bezig was voortdurend als een aal tussen de mazen van het net door te glippen. Blijkbaar had hij een historiek van klachten over situaties waarin hij zonder ingrijpen toekeek op dingen die echt niet door de beugel konden en geen enkele blijk gaf van solidariteit of behulpzaamheid ten opzichte van medestudenten, met herhaaldelijke schorsingen als gevolg. De jongen bleef stoicijns en mompelde alleen maar wat als reactie op de indringende vragen van de vergadering. Mensen spraken harde maar eerlijke woorden, je voelde een sterke emotionele betrokkenheid in de lucht hangen. De sprekers probeerden de boodschap over te brengen: we geven het niet op met jou, we willen dat je er bent en dat je gedrag gaat stellen waaruit blijkt dat je het onderscheid tussen goed en kwaad kan maken en voor het eerste kiest, maar we zien dat je niet echt de klik hebt gemaakt en er resten je niet veel kansen meer. De jongen bleef er echter onaangedaan en zwijgend bijzitten en de vergadering besliste dat hij voorlopig niet kon terugkeren. Exit School Meeting en terug naar huis.
Als toeschouwer kom je dan tot de slotsom: dit is een verdomd moeilijke en strenge school. Niet omdat ze verwacht dat je je te pletter studeert en presteert, maar wel dat je naarmate je opgroeit laat zien dat je je ontwikkelt tot iemand die volwaardig lid kan zijn van een gemeenschap en blijk geeft van mededogen en verantwoordelijkheidszin. Sommigen hebben op dit vlak bijzonder zware lessen te leren, maar maken uiteindelijk een evolutie door in gunstige zin, anderen halen het niet en moeten uiteindelijk de school verlaten. Uit gesprekken in de wandelgangen blijkt telkens weer hoe vooral stafleden blijven hopen dat iemand zal bijdraaien, omdat hij of zij zo slim, of schrander, of getalenteerd of veelbelovend is. Er wordt hier geloofd in kinderen en jongeren, je belandt niet gauw in de categorie van outcasts waar in reguliere scholen op de duur een soort verveelde minachting over ontstaat. Anderzijds krijgen mensen hier ook niet eindeloos krediet, als het geduld van de gemeenschap op is, moet je onherroepelijk de school verlaten.

Vergadering 3: was een intakegesprek dat een staflid had met ouders en een meisje van 7 en waar ik bij mocht zijn. Zelf heb ik er in twee jaar tijd in het Leerhuis ook al heel wat gesprekken met ouders en kinderen opzitten, dus het was fijn om onze manier van werken te toetsen aan die in Sudbury Valley. Het staflid nam geen blad voor de mond en vertelde volkomen eerlijk waar het op stond: uw kind zal hier voornamelijk spelen, kan u daarmee om? Sommige kinderen lezen hier pas wanneer ze 10 zijn, ziet u dat zitten? Je kan hier elke dag snoep kopen, ok voor u? Er zijn computers en de tijd dat uw dochter er gebruik van maakt zal niet beperkt worden, bent u zich daarvan bewust? Nieuw voor mij is dat er gepeild wordt naar de mate waarin de omgeving van het gezin ondersteunend zal zijn in hun keuze. Is er tegenstand van grootouders, andere familie? Sudbury-onderwijs kiezen voor je kinderen is een stap die je kwetsbaar maakt voor de afkeuring en kritiek van velen, dat ondervind ik zelf ook aan den lijve, dus het is goed als je vooraf probeert in te schatten hoe sterk dat zal wegen en of je ertegen kan. Deze ouders blijken absoluut voorbeeldig: ze staan volledig achter het schoolconcept en geven geen krimp onder de prikkelende vragen van het staflid. Na afloop vertelt ze mij dat dit uitzonderlijk is: de meeste ouders komen met een eerder vaag idee van waar de school voor staat op gesprek, velen worden aangetrokken door het feit dat Sudbury Valley 1 van de goedkoopste prive-scholen is die je kan vinden. Tja, dan ziet de situatie in ons land, waar prive-scholen zowat onbestaande zijn en betalen voor onderwijs bijna onfatsoenlijk wordt gevonden, er heel anders uit.

Zo, na al dat vergaderen, luisteren, observeren - en ook nog een ellenlange blog schrijven - heb ik er een dag hard werken opzitten. Meer dan ooit besluit ik echter dat dit het werk is dat ik liefst nog heel lang wil doen.